Перевод Иша Упанишады

ईशोपनिषत् / Иша упанишада

(322 до н.э. — 187 до н.э.)

ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात् पूर्णमुदच्यते ।
पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते ॥

Транслитерация:
oṃ pūrṇamadaḥ pūrṇamidaṃ pūrṇāt pūrṇamudacyate ।
pūrṇasya pūrṇamādāya pūrṇamevāvaśiṣyate ॥

Разделение на слова:
oṃ pūrṇam adas pūrṇam idam pūrṇāt pūrṇam udacyate ।
pūrṇasya pūrṇam ādāya pūrṇam eva avaśiṣyate ॥

Перевод:
Ом! То полнота(бесконечность), это полнота. Из полноты происходит полнота.
Когда полнота вычтена из полноты, то остается тоже полнота.


ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

Транслитерация:
oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥

Перевод:
Ом! Мир! Мир! Мир!


॥ अथ ईशोपनिषत् ॥

Транслитерация:
॥ atha īśopaniṣat ॥

Перевод:
Сейчас Иша Упанишада (Итак, наставление, полученное у ног учителя, начинающееся со слова «Владыкой»)


ॐ ईशा वास्यमिदं सर्वं यत्किञ्च जगत्यां जगत् ।
तेन त्यक्तेन भुञ्जीथा मा गृधः कस्यस्विद्धनम् ॥१॥

Транслитерация:
oṃ īśā vāsyamidaṃ sarvaṃ yatkiñca jagatyāṃ jagat ।
tena tyaktena bhuñjīthā mā gṛdhaḥ kasyasviddhanam ॥1॥

Разделение на слова:
oṃ īśā vāsyam idam sarvam yat kiñca jagatyām jagat ।
tena tyaktena bhuñjīthās mā gṛdhas kasyasvid dhanam ॥1॥

Перевод:
1.1. Ом. Владыкой покрыто все это, что бы ни двигалось во вселенной (см. «jagatī»(RV164)).
1.2. Таким отречением тебе следует наслаждаться. Не следует желать чужого(чьего-то) богатства.


कुर्वन्नेवेह कर्माणि जिजीविषेच्छतं समाः ।
एवं त्वयि नान्यथेतोऽस्ति न कर्म लिप्यते नरे ॥२॥

Транслитерация:
kurvanneveha karmāṇi jijīviṣecchataṃ samāḥ ।
evaṃ tvayi nānyatheto'sti na karma lipyate nare ॥2॥

Разделение на слова:
kurvan eva iha karmāṇi jijīviṣet śatam samās ।
evam tvayi na anyathā itas asti na karma lipyate nare ॥2॥

Перевод:
2.1. Выполняя же здесь деяния, [предписанные писаниями], следует желать прожить сто лет.
2.2. Такой же, а не иной [путь] проходится в твоем [случае], где деяние не цепляется к человеку.


असुर्या नाम ते लोका अन्धेन तमसाऽवृताः ।
तांस्ते प्रेत्याभिगच्छन्ति ये के चात्महनो जनाः ॥३॥

Транслитерация:
asuryā nāma te lokā andhena tamasā'vṛtāḥ ।
tāṃste pretyābhigacchanti ye ke cātmahano janāḥ ॥3॥

Разделение на слова:
asuryā nāma te lokā andhena tamasā āvṛtās ।
tān te pretya abhigacchanti ye ke ca ātma-hanas janās ॥3॥

Перевод:
3.1. Асурическими названы те миры, окутанные ослепляющей тьмой(невежеством).
3.2. Те люди, которые убили Атман(истинное Я), достигают(рождаются) их после перехода(смерти).


अनेजदेकं मनसो जवीयो नैनद्देवा आप्नुवन्पूर्वमर्षत् ।
तद्धावतोऽन्यानत्येति तिष्ठत्तस्मिन्नपो मातरिश्वा दधाति ॥४॥

Транслитерация:
anejadekaṃ manaso javīyo nainaddevā āpnuvanpūrvamarṣat ।
taddhāvato'nyānatyeti tiṣṭhattasminnapo mātariśvā dadhāti ॥4॥

Разделение на слова:
anejad ekam manasas javīyas na enad devās āpnuvan pūrvam arṣat ।
tad dhāvatas anyān atyeti tiṣṭhat tasmin apas mātariśvā dadhāti ॥4॥

Перевод:
4.1. Неподвижное одно быстрее ума, органы чувств его не достигают, впереди идущего.
4.2. Оно стоя обгоняет иных бегущих. Матарищва(ветер) накладывает на него деяния(apaḥ=karmāni).


तदेजति तन्नैजति तद्दूरे तद्वन्तिके ।
तदन्तरस्य सर्वस्य तदु सर्वस्यास्य बाह्यतः ॥५॥

Транслитерация:
tadejati tannaijati taddūre tadvantike ।
tadantarasya sarvasya tadu sarvasyāsya bāhyataḥ ॥5॥

Разделение на слова:
tad ejati tad na ejati tad dūre tad u antike ।
tad antarasya sarvasya tad u sarvasyāsya bāhyatas ॥5॥

Перевод:
5.1. Оно движется; Оно не движется. Оно далеко; Оно близко.
5.2. Оно внутри всего; Оно вне всего.


यस्तु सर्वाणि भूतान्यात्मन्येवानुपश्यति ।
सर्वभूतेषु चात्मानं ततो न विजुगुप्सते ॥६॥

Транслитерация:
yastu sarvāṇi bhūtānyātmanyevānupaśyati ।
sarvabhūteṣu cātmānaṃ tato na vijugupsate ॥6॥

Разделение на слова:
yas tu sarvāṇi bhūtāni ātmani eva anupaśyati ।
sarva-bhūteṣu ca-ātmānam tatas na vijugupsate ॥6॥

Перевод:
6.1. Кто воспринимает все сущее [как] Атман,
6.2. И Атман во всем сущем, тот [ничего] не боится.


यस्मिन्सर्वाणि भूतान्यात्मैवाभूद्विजानतः ।
तत्र को मोहः कः शोक एकत्वमनुपश्यतः ॥७॥

Транслитерация:
yasminsarvāṇi bhūtānyātmaivābhūdvijānataḥ ।
tatra ko mohaḥ kaḥ śoka ekatvamanupaśyataḥ ॥7॥

Разделение на слова:
yasmin sarvāṇi bhūtāni ātma eva abhūt(Aor.) vijānatas ।
tatra kas mohas kas śoka ekatvam anupaśyatas ॥7॥

7.1. Когда же у распознающего все существа стали Атманом,
7.2. Тогда, какое омрачение и какое горе [могут возникнуть] у наблюдающего единство?


स पर्यगाच्छुक्रमकायमव्रणमस्नाविरं शुद्धमपापविद्धम् ।
कविर्मनीषी परिभूः स्वयम्भूर्याथातथ्यतोऽर्थान् व्यदधाच्छाश्वतीभ्यः समाभ्यः ॥८॥

Транслитерация:
sa paryagācchukramakāyamavraṇamasnāviraṃ śuddhamapāpaviddham ।
kavirmanīṣī paribhūḥ svayambhūryāthātathyato'rthān vyadadhācchāśvatībhyaḥ samābhyaḥ ॥8॥

Разделение на слова:
sa paryagāt(Aor.√gā) śukram akāyam avraṇam asnāviram śuddham apāpa-viddham ।
kavis manīṣī paribhūs svayambhūs yāthā-tathyatas arthān vyadadhāt(√Aor.) śāśvatībhyas samābhyas ॥8॥

Перевод:
8.1. Он(Атман) всюду простирается [как] сияющее, бестелесное, неуязвимое, бесплотное, чистое, не затронутое грехом,
8.2. всевидящий, мудрейший(всезнающий(Shank.)), вездесущий и самосущий в соответствии с тем, как все есть на самом деле, распределил вещи [по местам] на вечные времена(вечный поток годов(Shank.).


अन्धं तमः प्रविशन्ति येऽविद्यामुपासते ।
ततो भूय इव ते तमो य उ विद्यायां रताः ॥९॥

Транслитерация:
andhaṃ tamaḥ praviśanti ye'vidyāmupāsate ।
tato bhūya iva te tamo ya u vidyāyāṃ ratāḥ ॥9॥

Разделение на слова:
andham tamas praviśanti ye avidyām upāsate ।
tatas bhūyas iva te tamas ya u vidyāyām ratās ॥9॥

Перевод
9.1. Те, которые почитают авидью(невежество), погружаются в ослепляющий тамас(невежество),
9.2. Поэтому те, которые наслаждаются в знании(Мир Богов(BhUp 1.5.16.), [погружаются] в еще больший(bhūyas) тамас(невежество).


अन्यदेवाहुर्विद्ययाऽन्यदाहुरविद्यया ।
इति शुश्रुम धीराणां ये नस्तद्विचचक्षिरे ॥१०॥

Транслитерация:
anyadevāhurvidyayā'nyadāhuravidyayā ।
iti śuśruma dhīrāṇāṃ ye nastadvicacakṣire ॥10॥

Разделение на слова:
anyad eva āhus vidyayā anyad āhus avidyayā ।
iti śuśruma dhīrāṇām ye nas tad vicacakṣire ॥10॥

Перевод
10.1. Говорят: оно же отличается от знания, говорят: оно отличается от незнания(неведения).
10.2. Так мы слышали от мудрецов, которые нам это(то) объяснили(показали).


विद्यां चाविद्यां च यस्तद्वेदोभयं सह ।
अविद्यया मृत्युं तीर्त्वा विद्ययाऽमृतमश्नुते ॥ ११॥

Транслитерация:
vidyāṃ cāvidyāṃ ca yastadvedobhayaṃ saha ।
avidyayā mṛtyuṃ tīrtvā vidyayā'mṛtamaśnute ॥11॥

Разделение на слова:
vidyām ca avidyām ca yas tad vedā ubhayam saha ।
avidyayā mṛtyum tīrtvā vidyayā amṛtam aśnute ॥11॥

Перевод
11.1. Кто знает знание и незнание и их обоих вместе,
11.2. Смерть незнанием(ритуалами(Shank.)) преодолев, достигает бессмертия знанием.


अन्धं तमः प्रविशन्ति येऽसम्भूतिमुपासते ।
ततो भूय इव ते तमो य उ सम्भूत्यां रताः ॥ १२॥

Транслитерация:
andhaṃ tamaḥ praviśanti ye'sambhūtimupāsate ।
tato bhūya iva te tamo ya u sambhūtyāṃ ratāḥ ॥12॥

Разделение на слова:
andham tamas praviśanti ye asambhūtim upāsate ।
tatas bhūyas iva te tamas ya u sambhūtyām(L.) ratās ॥12॥

Перевод
12.1. Те, которые почитают непроявленное, погружаются в ослепляющий тамас(невежество),
12.2. Поэтому те, которые наслаждаются в проявленном, [погружаются] в еще больший(bhūyas) тамас(невежество).


अन्यदेवाहुः सम्भवादन्यदाहुरसम्भवात् ।
इति शुश्रुम धीराणां ये नस्तद्विचचक्षिरे ॥ १३॥

Транслитерация:
anyadevāhuḥ sambhavādanyadāhurasambhavāt ।
iti śuśruma dhīrāṇāṃ ye nastadvicacakṣire ॥13॥

Разделение на слова:
anyad evā āhus sambhavāt anyad āhus asambhavāt ।
iti śuśruma dhīrāṇām ye nas tad vicacakṣire ॥13॥

Перевод
13.1. Говорят: оно же отличается от проявленного, говорят: оно отличается от непроявленного.
13.2. Так мы слышали от мудрецов, которые нам это(то) объяснили(показали).


सम्भूतिं च विनाशं च यस्तद्वेदोभयं सह ।
विनाशेन मृत्युं तीर्त्वा सम्भूत्याऽमृतमश्नुते ॥ १४॥

Транслитерация:
sambhūtiṃ ca vināśaṃ ca yastadvedobhayaṃ saha ।
vināśena mṛtyuṃ tīrtvā sambhūtyā'mṛtamaśnute ॥14॥

Разделение на слова:
sambhūtim ca vināśam ca yas tad vedā ubhayam saha ।
vināśena mṛtyum tīrtvā sambhūtyā amṛtam aśnute ॥14॥

Перевод
14.1. Кто знает то проявленное(сущее) и уничтоженное(несущее) и их обоих вместе,
14.2. смерть уничтоженным(несущим) преодолев, достигает бессмертия проявленным.


हिरण्मयेन पात्रेण सत्यस्यापिहितं मुखम् ।
तत्त्वं पूषन्नपावृणु सत्यधर्माय दृष्टये ॥ १५॥

Транслитерация:
hiraṇmayena pātreṇa satyasyāpihitaṃ mukham ।
tattvaṃ pūṣannapāvṛṇu satyadharmāya dṛṣṭaye ॥15॥

Разделение на слова:
hiraṇmayena pātreṇa satyasya api hitam mukham ।
tat tvam pūṣann apāvṛṇu satya-dharmāya dṛṣṭaye ॥15॥

Перевод
15.1. Лик истины же скрыт золотым диском Солнца.
15.2. Раскрой его, о Пушан(Солнце), чтобы [мною, соблюдающим] истинную дхарму, он был увиден.


पूषन्नेकर्षे यम सूर्य प्राजापत्यव्यूह रश्मीन् समूह तेजः ।
यत्ते रूपं कल्याणतमं तत्ते पश्यामियोऽसावसौ पुरुषः सोऽहमस्मि ॥१६॥
Транслитерация:
pūṣannekarṣe yama sūrya prājāpatyavyūha raśmīn samūha tejaḥ ।
yatte rūpaṃ kalyāṇatamaṃ tatte paśyāmiyo'sāvasau puruṣaḥ so'hamasmi ॥16॥

Разделение на слова:
pūṣann eka rṣe yama sūrya prājāpatya vyūha raśmīn samūha tejas ।
yat te rūpam kalyāṇa tamam tat te paśyāmi yas asau asau puruṣas sas aham asmi ॥16॥

Перевод
16.1. О Пушан(Солнце), первый мудрец, Яма, Солнце, потомок Праджапати, распространи [свои] лучи и сосредоточь [свою] яркость.
16.2. Эту твою форму, самую лучшую, ту я наблюдаю. Я есть тот Пуруша. /Который тот Пуруша(Прана, интеллект, Атма), тот есть я./


वायुरनिलममृतमथेदं भस्मान्तं शरीरम् ।
ॐ क्रतो स्मर कृतं स्मर क्रतो स्मर कृतं स्मर ॥१७॥
Транслитерация:
vāyuranilamamṛtamathedaṃ bhasmāntaṃ śarīram ।
oṃ krato smara kṛtaṃ smara krato smara kṛtaṃ smara ॥17॥

Разделение на слова:
vāyus anilam amṛtam atha idaṃ bhasma-antaṃ śarīram ।
oṃ kratas smara kṛtam smara kratas smara kṛtam smara ॥17॥

Перевод
17.1. Это тело закончится пеплом, дыхание [достигнет] бессмертного ветра.
17.2. Ом! Ум(kratas), помни сделанное, помни. Ум, помни сделанное, помни.


अग्ने नय सुपथा राये अस्मान्विश्वानि देव वयुनानि विद्वान् ।
युयोध्यस्मज्जुहुराणमेनो भूयिष्ठां ते नम उक्तिं विधेम ॥१८॥
Транслитерация:
agne naya supathā rāye asmān viśvāni deva vayunāni vidvān ।
yuyodhyasmajjuhurāṇameno bhūyiṣṭhāṃ te namauktiṃ vidhema ॥18॥

Разделение на слова:
agne naya supathā rāye asmāt viśvāni deva vayunāni vidvān ।
yuyodhi(imp.) asmat juhurāṇam enas bhūyiṣṭhām te namas uktim vidhema ॥18॥

Перевод
18.1. О Агни, веди нас лучшим путем к процветанию. О Дева, знающий все пути(деяния(Shank.).
18.2. Избавь нас от искушения. Тебе воздадим величайшую хвалу(высказывание с твоим именем).


॥ इति ईशोपनिषत् ॥

Транслитерация:
॥ iti īśopaniṣat ॥

Перевод:
Так [заканчивается] Иша Упанишада.
(Иша Упанишада содержится в Шукла-Яджур-Веде.)


Перевод:
Виктор Кочергин
Владимир Леонченко
Иван Толчельников
Поделиться:

Нет комментариев